NIETZSCHE... GERÇEKTEN?

“Müziğin sesini duymayanlar dans edenleri deli sanırlar.”/

“Those who were seen dancing were thought to be insane by those who couldn't hear the music.”

Nietzsche'nin bu aforizmayı yazdığına veya söylediğine dair önemli bir kanıt bulunamamış, Ouote Investigator bu ifadenin izini sürmüş ve 1800’lere dayanan bir geçmişi olduğunu bulmuştur.

1813 yılında yazar Anne Louise Germaine de Staël, "De l'Allemagne" adlı Fransızca yayımladığı eserinde ayrışmayı tasvir etmek için dansçılarla dolu bir balo salonunu izlediğini ve müziği duyamasaydı vereceği tepkiyi hayal ederek şu ifadeleri kullanmış:

“… sometimes even in the habitual course of life, the reality of this world disappears all at once, and we feel ourselves in the middle of its interests as we should at a ball, where we did not hear the music; the dancing that we saw there would appear insane.”

“…bazen hayatın alışılmış akışında bile, bu dünyanın gerçekliği bir anda ortadan kaybolur ve müziği duymadığımız bir baloda olması gerektiği gibi kendimizi onun ilgilerinin ortasında hissederiz; orada gördüğümüz dans çılgınca görünürdü.”

1848'de William Cowper Prime adlı Amerikalı bir gazetecinin bir mektubunda benzer bir ifade ortaya çıkmıştır.

“Did you ever pass the windows of a room in which there was dancing, and watch the figures when you could not hear the music? Try it sometimes, and if the graceful movements of the dance do not become positively ludicrous, then I am no judge.”

“Dans edilen bir odanın penceresinden geçip, müziği duymazken figürleri seyrettiniz mi hiç? Ara sıra deneyin ve eğer dansın zarif hareketleri kesinlikle gülünç hale gelmiyorsa, o zaman ben yargıç değilim.”

1883'te Friedrich Nietzsche, Almanca “Also Sprach Zarathustra”yı (Böyle Buyurdu Zerdüşt) yayımladı ve İngilizce çevirisinde şu ifadeler yer alıyordu:

“I would believe only in a God who could dance. One must still have chaos in oneself to be able to give birth to a dancing star.”

“Sadece dans edebilen bir Tanrı'ya inanırdım. Dans eden bir yıldız doğurabilmek için insanın içinde hâlâ kaos olması gerekir.”

Kendisine ithaf edilen aforizmadan oldukça farklı olmasına rağmen ortak dans temasının bulunması bu atfı bazıları için makul kılmış olabilir. 😊

Yazar Amelia Edith Huddleston Barr’ın 1885'te yayımladığı “The Hallam Succession”da yine benzer ifadelere rastlanmıştır.

“Did you ever watch a lot of men and women dancing, when you could not hear the music, but could only see them bobbing up and down the room? I assure you they look just like a party of lunatics.”

“Müziği duyamayıp sadece odada bir aşağı bir yukarı sallandıklarını görebildiğiniz bir sürü erkek ve kadının dans ettiğini hiç izlediniz mi? Sizi temin ederim, tıpkı bir deliler partisi gibi görünüyorlar.”

1927'de, “The Times” gazetesinde yaygın modern örneklere benzeyen bir versiyona yer verilmiş ve ifade eski bir atasözü olarak etiketlenmiştir.

“They who dance are thought mad by those who hear not the music. The truth of the old proverb was never more surely borne out that it is just now.”

“Müziği duymayanlar dans edenleri deli sanırlar. Eski atasözünün gerçeği, şimdi olduğundan daha kesin olarak asla ortaya çıkmamıştı.”

1969 yılında gerçekleştirilen ünlü Woodstock müzik festivalinde sahne alan Jefferson Airplane rock grubu üyesi Paul Kantner ile yapılan ve 1989 yılında yayımlanan röportajda Kantner, bu sözün bir versiyonunu Sufilerle ilişkilendirerek söylemiştir.

“Size küçük bir alıntı yaptım: Sanırım sufilere kadar uzanıyor ama diyor ki: 'Müziği duyamayanlar dans edenleri deli sanmışlar.' Medya tarafından gözlemlenen Woodstock ile çok ilgisi var.”

1997'de komedyen George Carlin, “Those who dance are considered insane by those who can’t hear the music.” ifadesini içeren “Beyin Döküntüleri”ni yayımlamış ve ifadenin popülerleşmesine yardımcı olmuştur. İngilizce internet taramasındaki görsellerde ifadenin kendisine de atfedildiği görülmektedir.

2002'de Routledge'ın "Geleneksel İngilizce Metaforu Sözlüğü"nde özdeyişin bir versiyonu 1575 yılını işaret ederek paylaşmıştır.

“They who dance are thought mad by those who hear not the music [1575]: Said when someone’s motivation is not appreciated; we should not judge others without knowing all the facts.”

“Müziği duymayanlar dans edenleri deli sanırlar [1575]: Birinin motivasyonu takdir edilmediğinde söylenir; tüm gerçekleri bilmeden başkalarını yargılamamalıyız.”

Kökeni anonim görünen bu ifade ilk defa 2003 yılında Usenet tarafından Nietzsche ile ilişkilendirilmiş, 2005'te ise bir Florida gazetesinin "Bunu Söylediler" başlıklı makalesinde Nietzsche'ye atfedilmiştir.

Nietzsche’nin 1900 yılında öldüğünü düşünürsek atıf için oldukça geç bir tarih diyebiliriz.